نقش محوری فقیه تبعید شده؛ میرزا آشتیانی و فتوای تاریخ‌ساز تحریم تنباکو

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکزی؛ میرزا محمد حسن آشتیانی عالمی بود که قلمش چراغ دانش بود و قیامش فریاد آزادگی؛ فقیهی که در سکوت مدرسه، اندیشه را می‌پروراند و در هیاهوی ظلم، با ایمانش ایستاد.

 

میرزا محمدحسن آشتیانی که در آشتیان به دنیا آمد و از روحانیان شیعه در زمان ناصرالدین شاه ومظفرالدین شاه بود.

 

برای تحصیل علوم دینی به نجف رفت. در آن‌جا از درس فقهای بزرگ زمان خود، به‌ویژه شیخ انصاری، بهره برد. پس از بازگشت به ایران، در تهران ساکن شد و به تدریس، فتوا و قضاوت شرعی پرداخت.

 

میرزا محمد حسن آشتیانی نه‌تنها در فقه و اصول صاحب‌نظر بود، بلکه در میان مردم نیز احترام زیادی داشت. نفوذ او به حدی بود که در ماجرای تحریم تنباکو (۱۲۷۰ق/۱۸۹۱م) نقش مهمی ایفا کرد. او از طرفداران و حامیان فتوای میرزای شیرازی علیه قرارداد انحصار تنباکو با انگلیسی‌ها بود.

 

در پی این اقدام، ناصرالدین‌شاه او را از تهران تبعید کرد، اما مقاومت مردم و فشار افکار عمومی سبب شد شاه از تصمیم خود منصرف شود و او را با احترام بازگرداند. این واقعه نشان‌دهنده قدرت اجتماعی علما و پیوندشان با مردم در عصر قاجار بود.

از میرزا محمد حسن آشتیانی آثار فقهی و اصولی متعددی بر جای مانده، از جمله:

بحرالفوائد فی شرح الفرائد (شرحی بر فرائد الاصول شیخ انصاری)،کتاب القضاء، شرح مکاسب شیخ انصاری

او در سال ۱۳۱۹ هجری قمری در تهران درگذشت و در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در شهرری دفن شد.