پخش زنده
امروز: -
پژوهشی نو در ادبیات دینی و عرفانی
بررسی تفسیر‌های منظوم قرآن در «اعجاز نظم فارسی»
کتاب «اعجاز نظم فارسی، گونه‌شناسی تفسیر‌های منظوم قرآن» نوشته محمد محمدی با تحلیل تفسیر‌های منظوم قرآن از دوره صفوی تا قاجار، گونه‌ای نوآورانه از ادبیات دینی و عرفانی فارسی را معرفی می‌کند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری صداوسیما، کتاب «اعجاز نظم فارسی، گونه‌شناسی تفسیر‌های منظوم قرآن» نوشته محمد محمدی با مقدمه محمود فتوحی از سوی انتشارات علمی منتشر شد.
این اثر پژوهشی بدیع است که برای اولین بار به بررسی تفسیر‌های منظوم قرآن کریم به زبان فارسی پرداخته و با تحلیل سیزده تفسیر منظوم از دوره صفوی تا قاجار، جنبه‌های کمتر شناخته‌شده این نوع ادبیات را روشن می‌سازد.
محمدی درباره اهمیت تاریخی این آثار اظهار کرد: «قرن دهم هجری، بستر شکل‌گیری یک جریان ادبی در گستره جغرافیایی ایران و شبه‌قاره هند است. این جریان ادبی که معطوف به تفسیرنویسی قرآن به نظم عروضی فارسی است، تقریباً همزمان با برپایی حکومت صفویان شکل می‌گیرد و رفته‌رفته با انقراض صفویان و روی کار آمدن قاجاریان، به مرحله اوج رواج خود می‌رسد.» او افزود: «مسئله اصلی این پژوهش، پیوند گفتمان صوفیانه با نظم عروضی فارسی است که گونه‌ای ادبی با الگو‌های همسان را پدید آورده است.»
این پژوهشگر با بهره‌گیری از نظریه داده‌بنیاد، روشی اکتشافی را برای ساماندهی نظریه خود بر اساس داده‌های واقعی به کار برده است. کتاب در چهار فصل تدوین شده است؛ فصل نخست به کلیات اختصاص دارد. فصل دوم خاستگاه تاریخی و فرهنگی تفسیر‌های منظوم و روش‌های تفسیری ناظمان را بررسی کرده و پنج تفسیر منظوم نویافته را معرفی می‌کند. فصل سوم به ویژگی‌های صوری، عبارات و مصطلحات، و فصل چهارم به ممیزه‌های فکری این آثار می‌پردازد. بخش فرجامه نیز پایان‌بخش کتاب است.
نویسنده درباره ویژگی این آثار تصریح کرد: «تفسیر منظوم یک ژانر یا گونه دورگه است. از آنجا که این گونه، در ظاهر، به خانواده ادب منظوم فارسی (شعر) تعلق دارد، و به لحاظ درون‌مایه متعلق به خانواده تفسیر است. این یک گونه دورگه قوی است که البته ژن ادب منظوم در آن بسیار برجسته‌تر است.»
محمدی همچنین به ادعای اعجاز در نظم تفسیری اشاره کرد و گفت: «مفسر ناظم در شکل‌گیری نظم تفسیری، دعوی اعجاز کرده و برای پدید آوردنش حتی تحدی جسته است، اما این دعوی در مقابل قرآن صف نکشیده، بلکه مؤید آن است و این مدعا امری بدیع در سنت تفسیری صوفیانه به شمار می‌رود.»
همچنین، نویسنده این اثر ابراز امیدواری کرد که این پژوهش می‌تواند افق‌های تازه‌ای در حوزه ادبیات فارسی، قرآن‌پژوهی و عرفان اسلامی بگشاید.
کتاب «اعجاز نظم فارسی، گونه‌شناسی تفسیر‌های منظوم قرآن» در ۱۹۲ صفحه و با قیمت ۶۰۰ هزار تومان از سوی نشر علمی منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.
نظر شما