اعمال شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، شب قدر بهترین فرصت برای طلب آمرزش گناهان از خداوند است و پروردگار در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان عنایت ویژه‌ای به بندگان خود دارد و در واقع آن را بهانه‌ای جهت آمرزش بندگان خود قرار داده است. اعمال شب‌های قدر با یکدیگر تشابهات و تفاوت‌هایی دارد. اعمال شب بیست و یکم ماه رمضان با شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان در برخی از ادعیه مشابه است و در برخی از اذکار متفاوت، در این گزارش سعی داریم تا شما را با این اعمال بیشتر آشنا کنیم.

بیشتر بخوانیم: شب قدر، فرصتی برای بخشیدن و بخشیده شدن

اعمال شب قدر
اعمال شب‌های قدر بر دو نوع است یکی آنکه در هر سه شب باید انجام داد و دیگر آنکه مخصوص است به هر شبی، امّا اوّل رعایت چند چیز لازم است:
۱. غسل
غسل است علاّمه مجلسی فرموده که غسل این شب‌ها را مقارن غروب آفتاب کردن بهتر است که نماز شام را با غسل بکند.
۲. دو رکعت نماز شب قدر
دو رکعت نماز است در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ بگوید در روایت نبوی صَلَّی اللَّهِ عَلِیهِ وَ اله است که از جای خود برنخیزد تا حقّ تعالی او را و پدر و مادرش را بیامرزد.
۳. قرآن را باز کند...
قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَما فیهِ وَ فیهِ اسْمُکَ الاْکْبَرُ وَ اَسْماَّؤُکَ الْحُسْنی وَ ما یُخافُ وَ یُرْجی اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ عُتَقاَّئِکَ مِنَ النّارِ
۴. قرآن به سر گرفتن و استمداد از قرآن و ۱۴ معصوم
آنکه مُصحَف شریف را بگیرد و بر سر بگذارد و بگوید:
اَللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ
پس هر کدام از ذکر‌های زیر را ده مرتبه بگوید:
بِکَ یا اَللّهُ
بِمُحَمَّدٍ
بِعَلی
بِفاطِمَةَ
بِالْحَسَنِ
بِالْحُسَیْنِ
بِعَلِیّ بْنِ الْحُسَیْنِ
بُمَحَمَّدِ بْنِ عَلِی
بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ
بِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ
بِعَلِیِّ بْنِ مُوسی
بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِی
بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ
بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِی
بِالْحُجَّةِ
۵. زیارت امام حسین علیه السلام
۶. احیاء و شب زنده داری به همراه راز و نیاز و توبه و انابه
۷. صد رکعت نماز در شب قدر
۸. خواندن دعای اَللّهُمَّ اِنّی اَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً لا اَمْلِکُ لِنَفْسی نَفْعاً وَ...
۹. تلاوت قرآن کریم به ویژه سوره مبارکه قدر انا انزلناه فی لیله القدر...

قرائت ادعیه:
الف. دعای افتتاح (در هر شب از ماه رمضان بخواند: اللَّهُمَّ إِنِّی أَفْتَتِحُ الثَّنَاءَ بِحَمْدِکَ وَ أَنْتَ مُسَدِّدٌ لِلصَّوَابِ...)
ب. دعای ابوحمزه ثمالی (درسحر ماه رمضان این دعا را بخواند: إِلَهِی لا تُؤَدِّبْنِی بِعُقُوبَتِکَ وَ لا تَمْکُرْ بِی فِی حِیلَتِکَ...
ج. دعای جوشن کبیر (را در هر یک از این سه شب بخوانند: سُبْحَانَکَ یَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ خَلِّصْنَا مِنَ النَّارِ یَا رَبِّ...
د. دعای مجیر
ه. دعای جوشن صغیر و دعا‌های دیگر...
ز- دعای مخصوص شب بیست و سوم در مفاتیح الجنان: این دعا را بخواند: یا رَبَّ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ جاعِلَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ وَ رَبَّ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ...
علاوه بر اعمال مشترک فوق در شب‌های قدر از قبیل قرآن بر سرگرفتن و قرائت دعای جوشن کبیر و.. شایسته است این اعمال نیز در شب ۲۳ ماه رمضان انجام شود. البته این اعمال با استناد به روایات در ذیل ذکر می‌شود.
الف ـ تأکید بر غسل.
به نقل از برید بن معاویه: «دیدم امام صادق علیه السلام در شب بیست و سوم از ماه رمضان غسل کرد: یک بار در اوّل شب، یک بار هم در آخر آن».
ب ـ تأکید بر شب زنده داری
۱-امیرالمومنین علیه السلام: «پیامبر خدا در دهه آخر ماه رمضان، بستر خود را جمع می‌کرد و کمرش را می‌بست و شب بیست و سوم، خانواده خود را بیدار می‌کرد؛ و در آن شب، به صورت خفتگان، آب می‌پاشید».
۲-دعائم الإسلام: فاطمه علیهاالسلام نمی‌گذاشت که کسی از خانواده اش در آن شب (شب بیست و سوم) بخوابد و [خواب]آنان را با کم خوردن درمان می‌کرد و از روز برای آن شب، آماده می‌شد و می‌فرمود: «محروم، کسی است که از خیر آن بی بهره بماند».
۳-الإقبال ـ به نقل از جمیل و هشام و حفص ـ: «امام صادق علیه السلام به سختی بیمار شد. چون شب بیست و سوم ماه رمضان فرا رسید، به غلامان خود دستور داد او را به مسجد بردند و آن شب را در مسجد بود».

ج ـ تأکید بر صد رکعت نماز
۱-امام باقر علیه السلام: «هر کس شب بیست و سوم ماه رمضان را زنده بدارد و در آن صد رکعت نماز بخواند، خداوند در زندگی اوگشایش می‌دهد و کار دشمنان او را خود بر عهده می‌گیرد و او را از غرق شدن، زیر آوار ماندن، سرقت، و از شرّ دنیا مصون می‌دارد و وحشت نکیر و منکر را از او بر می‌دارد، و او در حالی از گور خویش بیرون می‌آید که نورش بر اهل رستاخیز می‌تابد، و نامه عملش را به دست راستش می‌دهند و رهایی از آتش و عبور بر صراط و ایمنی از عذاب را برای او می‌نویسند و بدون حساب وارد بهشت می‌شود و در بهشت، از همنشینان پیامبران و صدّیقان و شهیدان و صالحان قرار داده می‌شود و آنان چه نیکو همنشینانی اند!
۲-امام صادق علیه السلام: «مستحب است در آن شب صد رکعت نماز خوانده شود، در هر رکعت: یک بار «حمد» و ده بار سوره «قل هو اللّه أحد».
د ـ تأکید بر زیارت امام حسین علیه السلام
۱-امام رضا علیه السلام: کسی که در ماه رمضان، امام حسین علیه السلام را زیارت می‌کند، مواظب باشد که نزد قبر آن امام بودن را در شب جُهَنی از دست ندهد، و آن، شب بیست و سوم است؛ شبی که امید است شب قدر باشد.
۲-امام جواد علیه السلام: «هر کس در شب بیست و سوم ماه رمضان، امام حسین علیه السلام را زیارت کند ـ همان شبی که امید است شب قدر باشد و در آن شب، هر کار حکمت آمیزی فیصله می‌یابد ـ روح‌های بیست و چهار هزار فرشته و پیامبر با او مصافحه می‌کنند، که همگی از خداوندْ اذن می‌گیرند که آن شب، حسین علیه السلام را زیارت کنند».
ه-خواندن سوره‌های عنکبوت، روم و دُخان
امام صادق علیه السلام ـ خطاب به ابوبصیر: «هر کس دو سوره عنکبوت و روم را در ماه رمضان، در شب بیست و سوم بخواند، به خدا قسم ـ‌ای ابو محمّد ـ او از اهل بهشت است و هرگز در این سخن استثنا نمی‌کنم و نمی‌ترسم که خداوند، در این سوگند گناهی بر من بنویسد. این دو سوره نزد خداوند، جایگاهی والا دارند».
الإقبال: و از اعمال افزون در شب بیست و سوم، خواندن سوره دُخان در آن شب و در هر شب است؛ و ـ خواندن هزار بار سوره قدر
سید ابن طاووس ـ در الإقبال ـ: از قرائت قرآن در این شب [قرائتِ]هزار بار سوره «إنّا أنزلناه» است.

روایتی برای این، در شب اوّل، به صورت کلّی (برای همه ماه) گذشت. اختصاص خواندن این سوره در این شب نیز با سند‌های چندی از امام صادق علیه السلام برای ما روایت شده است، که فرمود: «اگر کسی در شب ۲۳ ماه رمضان، هزار بار سوره إنّا أنزلناه بخواند، صبح خواهد کرد، در حالی که یقین او، با اعتراف به آنچه مخصوص ماست، استوار خواهد بود و این نیست، مگر به سبب آنچه در خواب خود می‌بیند».
زـ دعا برای امام زمان علیه السلام
مصباح المتهجّد ـ به نقل از محمّد بن عیسی، با سدر شب بیست و سوم ماه رمضان، این دعا در حال سجود، ایستاده، نشسته و در هر حال و در همه ماه و هر گونه و هر وقت از روزگارت که ممکن شود، مکرّر خوانده می‌شود. پس از ستایش خدای متعال و درود بر پیامبر، محمّد صلی الله علیه و آله، می‌گویی: «خداوندا! در این ساعت و در هر ساعت، برای، ولی خود، .. پسر.. (حجة بن الحسن علیه السلام)، سرپرست و نگهبان و پیشوا و یاور و راهنما و چشم باش، تا آن که او را در زمین خود، با اطاعت و رغبت مردم ساکن سازی و وی را در آن به مدّت طولانی بهره‌مند گردانی!».

فضیلت و آداب روز قدر
سیدبن طاوس در الإقبال نقل نموده ـ به نقل از هشام بن حکم، از امام صادق علیه السلام روزِ شب قدر، مثل شب قدر است. امام صادق علیه السلام: شب قدر، در هر سال، هست و روز شب قدر، مثل شب قدر است. امام صادق علیه السلام: صبح روز شب قدر، مثل شب قدر است. پس، عمل و تلاش کن.