گزارش مکتوب... یوزها و لنزها؛ حسرت آخرین عکس یادگاری

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز خراسان جنوبی، "تازه شکم شکارش را پاره کرده بود تا طعمه‌ای را که با قدرت و سرعت خود شکار کرده بود، بخورد، اما با دیدن ما فرار را بر قرار ترجیح داد، طعمه را رها کرد و پا به فرار گذاشت".
اینها، مشاهدات محیط بانان نایبندان طبس، بزرگترین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی است که ۲۶ آذر امسال گزارش شد.
این محیط بانان، یوزپلنگی را در کنار رودخانه شوراب پناهگاه نایبندان طبس مشاهده کردند که قوچی را شکار کرده و در حال دریدن شکمش برای خوردن بود، ولی با حضور محیطبانان در منطقه، شکار را رها و فرار کرد. این دومین مشاهده از یوزپلنگ بود که به فاصله 14 روز از مشاهده اول، امسال در منطقه نایبندان گزارش شد.
اولین مشاهده یوزپلنگ در سال جاری در نایبندان، 12 آذر بود. اینها آخرین و جدیدترین تصاویر یوزپلنگ آسیایی از آغاز امسال در بزرگترین پناهگاه حیات وحش این حیوان است. شاید این مشاهدات، آخرین تصویرها باشد! دوربین ها با لنزهای تله ای کجایند؟

یوزپلنگ آسیایی گونه ارزشمندی است که آخرین بازمانده هایش در ایران و به ویژه در ۴ منطقه زیست محیطی نایبندان طبس، دربند راور کرمان، توران سمنان و میاندشت خراسان شمالی زیست می‌کند.
در گذشته، زیستگاه یوز پراکندگی وسیعی از شبه جزیره عربستان تا هندوستان و ترکمنستان داشته است. اما در قرن اخیر بر اساس اطلاعات موجود، نسل یوز آسیایی جز در ایران در سایر کشور‌ها منقرض شده است.

یوزپلنگ آسیایی دارای سر کوچک، دست و پای بلند و کشیده، کمر باریک، سینه بزرگ، دم بلند و کلفت، گوش‌های کوچک و گرد، سطح بدن پوشیده از مو‌های نخودی رنگ تا زرد کم رنگ که در قسمت‌های زیرین بدن سفید می‌شود، است. خال‌های کوچک، سیاه و توپر، دو نوار سیاه رنگ از گوشه چشم تا دهان (خط اشک) دارد. پنجه‌های آزاد با ناخن‌های غیرقابل جمع شدن که یکی از مهمترین وجوه تمایز یوزپلنگ از سایر گربه سانان است. سرعت او ۱۱۲ کیلومتر بر ساعت است و برای مدت کوتاهی می‌تواند با سرعتی برابر ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت هم بدود. به همین علت یوزپلنگ سریعترین پستاندار خشکی جهان نام گرفته است.
یوزپلنگ به طور عمده در زیستگاه‌های تپه ماهوری و کوهپایه‌ای مناطق کویری یافت می‌شود. گونه‌ای به شدت در معرض انقراض که حتی آمار دقیقی هم از آخرین تعدادش وجود ندارد. 

دوربین نداریم، آمارمان دقیق نیست
از میان مناطق زیست یوزپلنگ آسیایی، نایبندان طبس با یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار، بزرگترین پناهگاه سریعترین حیوان خشکی است.
به گفته اکبری مدیر کل حفاظت از محیط زیست خراسان جنوبی، آخرین آمار مستند و نزدیک به واقعیت از جمعیت یوز منطقه نایبندان مربوط به سال ۹۵ است که با بررسی ۱۸ تصویر و ۸ قطعه فیلم ثبت شد. این تصاویر با ۵۰ دوربین تله‌ای ثبت شد که ۵ دستگاه متعلق به اداره کل حفاظت محیط زیست و بقیه مربوط به انجمن یوز ایران بود.
این تصاویر وجود ۶ قلاده یوزپلنگ را در منطقه نایبندان ثابت کرد. آماری که این روز‌ها در مشاهدات مستقیم، به یک یا دو قلاده کاهش یافته است.
به اعتقاد وی در این منطقه با وسعت ۱.۵ میلیون هکتار نیاز به حداقل ۱۰۰ دوربین تله‌ای است تا بتوان آمار نزدیک به واقعیت از جمعیت یوز این منطقه بدست آورد.

اکبری افزود: برای ورود دوربین‌های تله‌ای با مشکلاتی مواجه هستیم و برای استفاده از آن محدودیت‌هایی داریم و اعتبار کافی نیز برای خرید این نوع دوربین وجود ندارد و این موضوع سبب شده نتوانیم پایشی صحیح در مورد یوزپلنگ انجام دهیم.
۳۰ تا ۴۰ قلاده، آخرین آمار از جمعیت یوز ایران
برای مطلع شدن از آخرین آمار جمعیت یوزپلنگ کشورمان، با معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در تهران، تماس گرفتم. آقای کارگر آخرین آمار از جمعیت یوز ایران را بین ۳۰ تا ۴۰ قلاده عنوان کرد و گفت: این آمار بر اساس تصاویری است که در دوربین‌های تله‌ای موجود در مناطق زیست یوزپلنگ، ثبت و یا از مشاهدات مستقیم محیط بانان و ثبت رد پا‌های این گونه در طبیعت گزارش شده است.
او افزود: تمام تصاویری که در دوربین‌های تله‌ای مستقر در زیستگاه‌های یوزپلنگ ثبت می‌شود برای آمارگیری از جمعیت یوزپلنگ به دفتر پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ ایرانی در تهران ارسال می‌شود تا از روی تصویر خال‌های این جانوران و ملاک‌های تعیین شده، جمعیت این گونه در معرض انقراض و تعداد نر و ماده آن‌ها بررسی شود.
به دلیل منحصر به فرد بودن الگوی رنگ‌آمیزی بدن یوزها، عکس‌های گرفته‌شده از این جانوران به دانشمندان ایرانی کمک می‌کند که آن‌ها را تک تک شناسایی کنند.

 

یک تفکیک جنسیتی بین جمعیت یوز ایران اتفاق افتاده
جویای تعداد نر و ماده این گونه ارزشمند و در معرض انقراض شدم، آقای کارگر گفت: بر طبق آمار دوربین‌های تله‌ای در چند سال گذشته، مشخص شده جمعیت ماده یوزپلنگ بیشتر در منطقه حفاظت شده توران استان سمنان و میاندشت استان خراسان شمالی متمرکز شده است و جمعیت مشاهده شده در مناطق زیستی استان‌های خراسان جنوبی، کرمان و یزد بیشتر نر هستند.
وی افزود: هنوز دلایل مشخصی برای این پراکندگی جنسیتی پیدا نکرده ایم، چرا که ملاک‌هایی همچون امنیت غذایی و جانی در مناطقی همچون منطقه زیستی نایبندان طبس که بزرگترین پناهگاه یوزپلنگ ایرانی است در وضعیت مطلوبی قرار دارد، اما یوز‌های ماده و توله‌ها در این منطقه به ندرت دیده شده اند، به طور مثال آخرین مورد مشاهده توله یوز در نایبندان طبس مربوط به ۲ سال پیش است.
مشاهده توله یوز در مناطق جنوبی نداشته ایم
عطیه تک تهرانی، مدیر پژوهش انجمن ملی یوز ایران نیز گفت: وضع طوری است که از زیستگاه‌های جنوبی یوز شامل یزد، کرمان و خراسان جنوبی، از دو سال گذشته تا کنون هیچ زادآوری گزارش نشده است، نمی‌دانیم دلیلش چیست؟ فقط می‌دانیم چند سالی است چند یوزپلنگ نر در این پناهگاه‌ها می‌بینیم. در این مناطق چه از دوربین‌ها و چه از محیط بانان، هیچ آماری در خصوص مشاهده یوز‌های ماده و توله نداشته‌ایم.
در مشاهدات امسال تنها یوز بالغ دیده ایم
حاتمی رئیس اداره حفاظت از محیط زیست طبس هم در تأیید حرف مسئولان و پژوهشگران کشوری حفاظت از یوزپلنگ گفت: از آغاز امسال تنها ۲ مورد مشاهده مستقیم یوزپلنگ داشته ایم که در هر ۲ مورد مشاهده، یوز بالغ تنها و بدون توله دیده ایم و از آنجایی که در جمعیت یوزها، نوع نر به صورت گروه‌های کوچک مانند برادر‌ها با هم به دنبال شکار و جفت می‌گردند و یوز‌های ماده همراه توله هایشان زندگی می‌کنند، می‌توان گفت: به احتمال زیاد این دو مشاهده مربوط به یوز یا یوز‌های نر بوده است.
او افزود: آخرین مشاهده‌ای که از توله‌های یک یوز داشته ایم مربوط به دو سال پیش است و از دو سال پیش تا کنون، چون در منطقه نایبندان دوربین تله‌ای نداشته ایم تصویر ثبت شده‌ای هم از یوزی که توله همراهش باشد و بتوان از ماده بودنش یقین پیدا کرد نداریم و مشاهده مستقیم هم از توله یوز گزارش نشده است.
بر اساس مستندات علمی توله‌های یوز تا سن حدود ۱۷ تا ۱۸ ماهگی با مادر هستند و سپس مستقل می‌شوند و در سن ۲ تا ۳ سالگی قادر به زادآوری هستند.
بر اساس همین، در مشاهدات دوربینی و چشمی، هنگامی که به همراه یوز بالغ، توله دیده می‌شود بهتر میتوان تخمین زد و یا به گفته رئیس محیط زیست طبس تا ۸۰ درصد اطمینان پیدا کرد که این یوز، ماده است و از آنجایی که در دو سال گذشته مشاهده‌ای از توله در منطقه نایبندان طبس و دیگر مناطق جنوبی زیست یوزپلنگ گزارش نشده است این مطلب یقین بیشتری پیدا می‌کند که جمعیت یوز‌های خراسان جنوبی، کرمان و یزد اغلب نر هست و باید برای یافتن یوز ماده در این مناطق پایش دقیق تری صورت گیرد.
اگر مراقبت صورت گیرد، یوز ماده در همه زیستگاه‌ها مشاهده می‌شود
معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی که موضوع تفکیک جنسیتی یوز در مناطق جنوبی و شمالی کشور را مطرح می‌کند از طرفی معتقد است اگر مراقبت در مناطق زیستی یوزپلنگ همچون نایبندان طبس و استان‌های کرمان و یزد به خوبی صورت گیرد جمعیت ماده هم در این مناطق تردد بیشتری می‌کند و می‌توان به زادآوری در این مناطق بیشتر امیدوار شد.
آقای کارگر افزود: ما در مواردی مشاهده کرده ایم که یوزپلنگی از منطقه توران استان سمنان به نایبندان طبس آمده و بالعکس یوزی هم از نایبندان به توران نقل مکان کرده است، اما هنوز نمی‌دانیم به طور حتم چه دلایلی سبب جابجایی یا ماندگاری یوز ماده در یک منطقه می‌شود، و هر دلیلی از جمله جفت گیری یوزها، تعادل تعداد نر و ماده، امنیت غذایی و جانی و هر گونه مسائل طبیعی می‌تواند دلیل جابجایی و ماندگاری یوز‌های ماده در یک منطقه باشد.
تقویت مدیریت، قرق و درآمد محلی در فاز سوم پروژه حفاظت از یوز
معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت: قرق‌های اختصاصی، تقویت مدیریت مناطق زیست یوزپلنگ، افزایش محیط بان و دوربین، جذب درآمد برای مردم محلی مناطق زیست یوزپلنگ و تداوم آموزش و فرهنگ سازی، از جمله مراقبت‌هایی است که در فاز سوم پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی بر آن تمرکز شده است.
تا آمار دقیق نباشد، مراقبت‌ها نتیجه لازم را نمی‌دهد
معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوز، مراقبت صحیح را لازمه حفظ جمعیت و زادآوری یوز می‌داند، و مسئولان محیط زیست معتقدند تا زمانی که آماری دقیق یا نزدیک به واقعیت از یوزپلنگ وجود نداشته باشد بسیاری از این مراقبت‌ها بی نتیجه می‌ماند.
فاز اول پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی از سال ۸۰ تا ۸۷ و فاز دوم از سال ۸۷ تا ۹۷ در ایران انجام شد. در پایان فاز دوم آماری مبنی بر وجود ۷۰ قلاده یوزپلنگ در ایران ارائه شد. آماری که حال با گذشت بیش از یک سال از پایان فاز دوم در خبرگزاری‌های متفاوت کشور، ۴۰ قلاده عنوان می‌شود.
این همان آماری است که معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ نیز عنوان می‌کند.
فاز سوم این پروژه حدود ۳ ماه است آغاز شده، اما هنوز خبری از دوربین‌های تله‌ای در نایبندان طبس بزرگترین پناهگاه یوزپلنگ نیست.
نزدیک به ۳ سال است که دوربین تله‌ای نداریم
رئیس اداره محیط زیست طبس گفت: برای پایش دقیقتر منطقه نایبندان طبس با حدود ۱.۵ میلیون هکتار، نیازمند دوربین‌های تله‌ای و تعداد محیط بانان و تجهیزات موتوری و خودرویی بیشتری هستیم.
حاتمی افزود: دوربین‌های تله‌ای که در پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در منطقه نایبندان طبس نصب بود نزدیک به ۳ سال است که به گفته مسئولان پروژه و انجمن ملی یوز برای تعمیر جمع آوری شده است و هم اکنون هیچ دوربین تله‌ای در این منطقه حفاظت شده وجود ندارد.
وی می‌گوید: یکی از اشکالاتی که در نبود دوربین تله‌ای به وجود می‌آید این است که نمی‌توان به راحتی تشخیص داد یوز‌هایی که با چشم و به صورت مستقیم مشاهده می‌شوند آیا یوز‌های متفاوتی هستند یا یک قلاده است که در جا‌های مختلف دیده می‌شود. چرا که برای تشخیص یوز‌های متفاوت باید تصاویر ثبت شده با یکدیگر مقایسه شود و در مشاهده مستقیم امکان ثبت تصویر نیست، به طور مثال در دو مورد مشاهده‌ای که آذر امسال داشتیم تنها با تکیه بر این موضوع که فاصله دو مکان مشاهده یوزپلنگ حدود ۱۲ کیلومتر است این احتمال را می‌دهیم دو قلاده جداگانه باشند، اما اطمینان از این موضوع بدون ثبت تصویر با دوربین تله ای، امکان پذیر نیست، چون یوزپلنگ سریعترین حیوان خشکی است و در مدت کوتاهی، فواصل زیادی را طی می‌کند.
دوربین تله‌ای تنها ابزار آمارگیری از یوز نیست
در حالیکه معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، دوربین‌های تله‌ای را تنها ابزار آمارگیری و بررسی وضعیت یوز‌ها نمی‌داند و می‌گوید مطالعات روی سرگین یوزها، مشاهده رد پای یوز در طبیعت، پایش مرتب مناطق از سوی محیط بانان و مشاهدات مستقیم با دوربین چشمی دیگر موارد آمارگیری یوزهاست، اما مأموران محیط زیست می‌گویند با دوربین‌های تله‌ای آمار خیلی دقیقتری از جمعیت یوز‌ها به دست می‌آید چرا که در دوربین‌های چشمی و مشاهده مستقیم، هم دقت دید بسیار پایینتر از دوربین تله‌ای است و هم امکان ثبت تصویر مشاهده شده وجود ندارد و به همین علت نمی‌توان ثابت کرد یوز‌هایی که در روز‌های مختلف با دوربین چشمی مشاهده می‌شود یک یوز است که در نقاط مختلف در حال گذر است یا چندین یوز مختلف؟
خبری از یک هزارتومانی هم برای یوزپلنگ نیست
معاون نظارت و پایش محیط زیست خراسان جنوبی هم گفت: دوربین‌های تله‌ای به دلیل استفاده در طبیعت، بعد از مدتی خراب می‌شود و هم اکنون ۳ دوربین از ۵ دوربینی که ما در اختیار داشتیم خراب است و در انبار به سر می‌برد و به همین دلیل دیگر از سال ۹۵ تا کنون پایشی بر روی جمعیت یوز نداشته ایم، چون دوربینی نداشتیم و در این مدت تا به امروز تنها به مشاهدات مستقیم بسنده کرده ایم که بر اساس آن نمی‌توان هیچ آمار دقیق یا نزدیک به واقعیتی از جمعیت یوز منطقه ارائه داد.

آقای مودی قیمت هر دستگاه دوربین تله‌ای را ۱۰ میلیون تومان اعلام کرد که قطعا با این افزایش قیمت‌ها در این چند ماه، حتما بیشتر هم شده است.
وی افزود: امسال تنها ۹۵۰ میلیون تومان، آن هم از محل دفتر گرد و غبار کشور، برای مبارزه با کانون‌های گرد و خاک منطقه نایبندان اختصاص یافته که باید از محل آن برای حفاظت از یوزپلنگ هم استفاده کنیم، اما تا این لحظه، حتی ابلاغ رسمی این اعتبار هم به دست ما نرسیده و خبری از یک هزارتومانی هم نیست که در دست مان باشد و بتوانیم برای حفاظت از یوزپلنگ و زیستگاه نایبندان هزینه کنیم.
هر چند معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی تأکید می‌کند دوربین‌های تله‌ای تنها ابزار آمارگیری از جمعیت یوز نیست، اما معتقد است دوربین‌های تله‌ای ابزاری بسیار مفیدند که علاوه بر کمک شایان در آمارگیری یوزها، در شناسایی گونه‌های جدید جانوری، مشخصات خاص یک حیوان همچون نابینایی و شکستگی پا و شاخ، و همچنین مسائل خاصی که در شب و روز طبیعت می‌گذرد، نقش بسزایی دارند و جامعه علمی را در ثبت این وقایع و شناسایی ناشناخته‌های موجود در طبیعت یاری می‌کنند.
برای پایش همزمان زیستگاه ها، حدود ۴۰۰ دوربین نیاز است
مسئولان محیط زیست حرف از نبود و یا کمبود دوربین‌های تله‌ای در کشور می‌زنند و در همین خصوص از معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی تعداد دوربین‌های تله‌ای موجود در کشور را جویا شدم که در پاسخ به سؤالم گفت: من نمی‌توانم آماری مبنی بر اینکه چه تعداد دوربین تله‌ای موجود است و چه تعداد هم خراب و در انبارهاست بدهم، از طرفی کار دوربین گذاری در مناطق زیست یوزپلنگ، به طور مستقیم با عوامل پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی نیست و ما هنگام مطالعه در هر منطقه حفاظت شده، از انجمن ملی یوز و یا شرکت‌های خصوصی می‌خواهیم که این کار را انجام دهند، بنابراین وظیفه تهیه دوربین با آنهاست و آماری از تعداد دوربین‌های تله‌ای موجود در کشور در دست ما نیست.
آقای کارگر همچنین عنوان کرد: پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی حدود ۱۸ سال است که در ۱۲ میلیون هکتار از عرصه‌های طبیعی کشور در حال اجراست که ۶ میلیون هکتار از این عرصه ها، مناطق ۴ گانه زیست یوزپلنگ (نایبندان طبس، دربند راور کرمان، توران سمنان و میاندشت خراسان شمالی) و ۶ میلیون هکتار دیگر کریدور بین این ۴ منطقه زیستی است که برای پایش همزمان این ۱۲ میلیون هکتار در بحث جمعیت یوز، نیاز به نصب ۳۰۰ تا ۴۰۰ دوربین تله‌ای است.
دوربین‌های تله‌ای به لحاظ حساسیت به حرکت و نور در جا‌هایی نصب می‌شوند که در مسیر باد و یا طلوع و غروب خورشید نباشند و برد کوتاهی دارند و ارتفاع آن بر اساس جثه گونه مورد نظر تنظیم می‌شود.

آنچه که از مسئولان محیط زیست شنیده بودم این بود که دوربین‌های تله‌ای از خارج وارد می‌شود و به علت تحریم ها، تعداد آن در کشور محدود است، اما آمار دقیقی از تعداد آن در دست کسی نبود.
توانمندی‌های خوبی در ساخت دوربین داریم
جویای آن شدم که بدانم آیا ما در داخل کشور توان ساخت دوربین تله‌ای داریم یا نه؟ دوربین تله‌ای دوربینی است که به حرکت و نور حساس است و با کوچکترین حرکتی اقدام به عکس برداری و فیلم برداری می‌کند و باطری‌های این گونه دوربین‌ها برای مدت ۲ ماه شارژ مورد نیاز دوربین را تأمین می‌کنند.
برای یافتن پاسخ سؤالم تماسی گرفتم با یکی از مسئولان شرکت صنایع الکترواُپتیک صاایران، او گفت: از لحاظ فنی و تکنیکی، حتی در بالاترین رِنج‌ها امکانات و توانمندی‌های خوبی در کشور برای ساخت انواع دوربین وجود دارد و در صورتی که تعداد دوربین‌های درخواستی توجیه اقتصادی داشته باشد صنایع الکترواپتیک صاایران اقدام به ساخت این نوع دوربین می‌کند، چون در حال حاضر لنز‌های متفاوت و بُرد بالایی در کشور ساخته می‌شود و در ساخت بقیه بخش‌های دوربین هم دانش آن در کشور موجود است، تا حدی که می‌توانیم برای دوربین‌های ساخت داخل این طور تعریف کنیم که تنها از گونه‌ای خاص تصویر بگیرد.
(نام این مسئول به دلایل امنیتی ذکر نمی‌شود).
توان ساخت دوربین‌های تله‌ای را در داخل داریم که می‌تواند راه گشای کمبود دوربین‌ها برای آمارگیری از جمعیت یوز باشد.
تنها ۸ محیط بان بزرگترین پناهگاه یوزپلنگ را رصد می‌کنند
مشکل دوربین‌ها را که بتوان با تکیه بر توان داخل کرد، به عامل بعدی در مراقبت از یوزپلنگ می‌رسیم، تعداد محیط بان!
حاتمی رئیس اداره محیط زیست طبس با اشاره به اینکه اداره کل محیط زیست خراسان جنوبی از محل منابع استانی در حد توان برای پایش پناهگاه نایبندان و حفاظت از یوزپلنگ کمک کرده است گفت: پناهگاه یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتاری نایبندان تنها با ۸ نفر محیط بان پایش و حفاظت می‌شود که به طور حتم با این گستردگی منطقه، این تعداد بسیار کم است و نیازمند بکارگیری محیط بانان و تجهیزات موتوری و خودرویی بیشتری هستیم، چرا که یوز‌های این پناهگاه به صورت مرتب بین زیستگاه‌های طبس، کرمان و یزد در حال گشت و گذارند و باید تمام منطقه دقیق پایش شود.
افزایش دوربین و محیط بان در فاز سوم پروژه
معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت: در فاز سوم پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی که از حدود سه ماه پیش آغاز شده است افزایش تعداد محیط بانان وتقویت مدیریت مناطق ۴ گانه را در برنامه داریم که در همین خصوص و در صورت تأمین اعتبار مورد نیاز، ۱۵ نیروی جدید محیط بانی در دو سال برای منطقه نایبندان طبس، تأمین می‌شود.
کارگر افزود: کمبود نیروی محیط بانی و کمبود ماشین آلات و تجهیزات موتوری و همچنین گرانی بنزین از جمله عواملی است که سبب می‌شود نتوان پایش دقیقی از جمعیت یوز در منطقه نایبندان، و دیگر مناطق زیست یوزپلنگ به دست آورد.
پروژه بین المللی حفاظت از یوز، برای پناهگاه‌ها نیز مفید است
آقای کارگر معتقد است پناهگاه‌های حیات وحش ایران بسیار شکننده اند و پروژه بین المللی یوز سبب می‌شود علاوه بر پایش و رسیدگی به جمعیت یوزها، این مناطق نیز از جنبه‌های مختلف از جمله پوشش گیاهی و وضعیت بارندگی و گونه‌های جانوری موجود، در مرکز توجه مسئولان محیط زیست و مردم و جوامع محلی، قرار و تلاش بیشتری برای حفظ آن صورت گیرد.
اهمیت حفظ پناهگاه‌های یوزپلنگ زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم تمام تلاش پژوهشگران و مسئولان محیط زیست کشور و محققان و دامپزشکان داخلی و خارجی برای زادآوری یوزپلنگ در مرکز تحقیقات یوزپلنگ ایرانی در تهران حال بعد از چندین سال به این نتیجه ختم شده است که یوزپلنگ در اسارت زادآوری نمی‌کند و برای تولید مثل نیاز به زیستن در پناهگاه‌های طبیعی خود دارد.
معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی همچنین با اشاره به وجود ۴۰ تا ۵۰ تشکل مردمی در ایران برای حفاظت از این گونه ارزشمند و در معرض خطر انقراض گفت: خوشبختانه امروز دیگر خود مردم با ما در تماسند و خواهان حفظ این گونه منحصر به فردند و همین تمایل مردمی سبب می‌شود تلاش‌های پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، هدفمندانه‌تر باشد.
آنچه که در نایبندان برای حفاظت یوزپلنگ انجام شده است
رئیس اداره حفاظت از محیط زیست طبس در خصوص اقدامات انجام شده برای حفاظت از یوزپلنگ در منطقه نایبندان گفت: آموزش‌های ما به مردم محلی، دانش آموزان و معدن کاران در خصوص آگاه سازی مأموران محیط زیست از مشاهده یوزپلنگ و رد پای این حیوان در طبیعت، اطلاع رسانی در خصوص وجود منابع آبی جدید در طبیعت که می‌تواند برای رفع تشنگی یوز‌ها مورد استفاده قرار گیرد و کمک به تمیز کردن منابع آبی مورد استفاده یوز در دشت‌ها و مراتع، ساخت ۲ آب انبار و نصب ۳ تانکر آب، اطلاع رسانی هر گونه تخلف زیست محیطی به مأموران، نصب تابلو‌های اطلاع رسانی به رانندگانی که از جاده‌های محل زندگی یوز عبور می‌کنند، و فنس کشی مزارع کشاورزان از جمله تلاش‌هایی است که برای حفاظت از یوز در منطقه نایبندان انجام می‌شود.
مزارع کشاورزان در منطقه نایبندان برای جلوگیری از ورود طعمه‌های یوز به داخل مزارع مردم و تخریب مزارع انجام می‌شود تا کشاورزان هم همزیستی مسالمت آمیزی با حیات وحش منطقه داشته باشند و در صدد از بین بردن چهارپایانی که مزارع شان را خراب کرده اند بر نیایند چرا که این کار سبب کاهش منابع غذایی یوز در منطقه می‌شود.
جبیر، قوچ و میش و خرگوش عمده طعمه‌های یوز است که جمعیت آن در منطقه نایبندان به قدر کافی برای سیر ماندن یوز موجود است. در منطقه نایبندان طبس سایتی به وسعت ۳۷ و نیم هکتار نیز برای پرورش جبیر وجود دارد تا تعداد کافی از این گونه برای تغذیه یوزپلنگ آسیایی پرورش داده شود.
مجوز کار معدنی در منطقه نایبندان نمی‌دهیم
اکبری مدیر کل حفاظت محیط زیست استان هم گفت: ما در منطقه نایبندان، معادن زغالسنگ خوبی داریم، اما به دلیل حفاظت از یوزپلنگ و جلوگیری از ورود انسان‌ها به محدوده زیستی این گونه ارزشمند، مجوز استخراج در این پناهگاه صادر نمی‌شود و هر گونه فعالیت معدنی در این منطقه باید با مجوز محیط زیست انجام شود.
در این پناهگاه همچنین ۲۳۰ تا ۲۴۰ منبع آبی برای استفاده یوزها، زیرپوشش اداره محیط زیست است و پایش می‌شود.
در نایبندان تا کنون تخلف مربوط به یوز نداشته ایم
معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت: از بین بردن پوشش گیاهی توسط دام‌های منطقه، وجود سگ گله و وجود ۶۰ کیلومتر جاده بین پناهگاه‌های نایبندان طبس و دربند راور کرمان از تهدیداتی است که می‌تواند زندگی یوزپلنگ آسیایی را در منطقه نایبندان طبس به خطر بیاندازد، اما با وجود این تهدیدات پناهگاه نایبندان، امن ترین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی است و در این پناهگاه تا کنون تخلف مربوط به یوز و یا حادثه مرگ یوزپلنگ نداشته ایم.

آقای کارگر افزود: ۶۴ درصد زیستگاه‌های یوزپلنگ، کریدور‌های بین مناطق ۴ گانه زیست اوست که یوزپلنگ‌ها با تغییر آب و هوا و تغییر مقدار منابع غذایی موجود در مناطق، این کریدور‌ها را طی می‌کنند و ما باید علاوه بر خود مناطق ۴ گانه، این کریدرو‌ها را نیز برای یوزپلنگ بی خطر کنیم.
یوزپلنگ، این سلطان سرعت تنها ۱۲ تا ۱۴ سال در طبیعت عمر می‌کند و به گفته کارشناسان، شواهد نشان می‌دهد یوزپلنگ دوام نخواهد آورد. حالا دیگر سرعت انقراض یوزپلنگ‌ها بر سرعت خودشان، پیشی گرفته است.
نویسنده: سیده سمیه سیادت جو