آئین نخل برداری؛ حکایت عشق و ارادت حسینی مردم یزد

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز یزد , نخل ریشه در سنت های عزاداری قوم ایرانی دارد. ضریحی که دستان هنرمند عاشق آن را پر ابهت و پرشکوه می سازد تا به سان تابوت معشوق به حرکت درآورد.
نخل حجله ای است که از درختان تنومند ساخته می شود. دو طرف این حجله به صورت مشبک از چوب ساخته شده و بوسیله چوب های دیگر به هم مرتبط شده است.

این سازه چوبی بیش از چهار قرن است که به نمادی از تابوت سیدالشهدا(ع) تبدیل شده است. مردم یزد هر سال از عصر روز عاشورا  تا روز سیزده محرم با بر دوش گرفتن نخل بر سر و سینه می زنند و به یاد مظلومیت اباعبدالله و رهاشدن و تشییع نشدن پیکر آن حضرت و یارانش در این روز به تشییع نمادین پیکر آن حضرت می پردازند.

آئین نخل بندی
  خورشید سرکش کویر بر فراز، روز را هجی می کند و نخل سترگ در کمرکش حسینیه به سان قله ای سرافراز خودنمایی می کند.هیئتی از سادات در حسینیه سفید شهر اشکذر گردهم آمده اند تا نخل را برای عزای جدشان حسین(ع) آماده کنند.

سیدعباس که سالهاست خادمی نخل را برعهده دارد با تبرک نام خدا کلید را در قفل می چرخاند و با همراهی اهل دل، پارچه های مخصوص آذین بندی نخل را از اتاقک حسینیه بیرون می آورد تا نخل را پررخ تر از همیشه زیور دهد.
ذکر یا حسین است که فضای حسینیه را در مراسم نخل بندی عطرآگین کرده است. کوچک و بزرگ، زن و مرد، از هر سنی حتی کودکان هم دور تا دور نخل جمع شده اند. در این میان پیرغلامی از سادات محل با نوای گرمش مشغول چاووشی خوانی است و جوانانی که با شور و شوقی وصف ناشدنی در حال آماده سازی نخل هستند.

بانوان محل هم هر یک با حاجتی در دل، به این مراسم آمده اند تا پذیرایی خادمان نخل را انجام دهند. یکی در حال اسفند دود کردن است، یکی ساقی لب تشنگی جوانانی است که در حال نخل بندی هستند و دیگری با نان محلی از حاضران پذیرایی می کند.
شمایل مشکی نخل به نماد عزای علی بن حسین(ع) بر تنش پوشانده می شود، گویی مهر حسین است که سینه ها را بیشتر و بیشتر می فشارد و اینک نخل آماده است تا اهل دل را با خود به روزهای پرماجرا و دلدادگی صحرای کربلا ببرد.
آئین سنتی نخل برداری

نخل برداری آئینی است که همه رسوم و عزاداری ها را در سایه خود جای می دهد. عشق و ارادت مردم یزد به سید و سالار شهیدان اباعبدالله الحسین(ع) در مراسم نخل برداری به اوج خود می رسد.
مردم هر منطقه از استان یزد، نخلی در تکیه ها و حسینیه ها دارند که چند روز مانده به روز عاشورا آن را می بندند و همراه اسباب دیگر عزاداری در دسته های سوگوار حرکت می دهند.
با اجرای این مراسم، مردم وقایع قدسی روزگاران گذشته را در زندگی روزانه شان احیا می کنند.
عاشقان حسینی در استان یزد، طبق رسمی دیرین مراسم نخل برداری را از عصر روز عاشورا  و معمولا تا سومین روز شهادت آن حضرت برگزار و در غم شهادت سومین امام شیعیان سوگواری و عزاداری می کنند.

در آئین نخل برداری خیل عظیمی از عاشقان حسین(ع)، هیکل تنومند نخل را در میان بازوان خود قرار می دهند و با پای برهنه و حسین حسین گویان به نشان تشییع آن پیکر پاک که بر خاک تفتیده نینوا ماند، دوان دوان می روند.
در این مراسم، یکی از سادات باتجربه رهبری هدایت نخل را به عهده می گیرد و با فرمان او و ذکر "یا حسین" مسافتی که از قبل تعیین کردند را طی می کنند.
شخص هدایت کننده در پهنه ی سرو مانند نخل، بر روی یکی از چوب های نخل، با آویختن شال عزا به گردن، می ایستد و با حرکات دست، افراد را هدایت می کند؛ یک یا دو نفر هم به راس نخل، رفته و در هنگام حرکت نخل، یکی اذان می گوید و دیگری در رثای مظلومیت سیدالشهدا(ع) و یاران باوفایش نوحه خوانی می کند.

در پایان مراسم هم با فریاد "حسین حسین" عزاداران نخل را به جایگاه اصلی ش برمی گردانند و به سوگواری و عزا می پردازند.
علاوه بر ارادتمندان استان یزد به مراسم عزاداری امام حسین(ع) بسیاری از گردشگران کشورهای خارجی و حتی مردم سایر نقاط کشورمان برنامه سفر خود را به نحوی تنظیم می کنند که در روز عاشورا در استان یزد باشند زیرا مراسم نخل گردانی را یکی از پرشور ترین مراسم عزاداری امام حسین(ع) می دانند.
شور حسینی در مراسم نخل برداری
عصر روز عاشوراست، جمعیتی انبوه در حسینیه سفید اشکذر جمع شده اند. همه سوگوار و عزادارند. اینجا، مظلومیت های حسین و اهل بیتش علیهم السلام در نینوا روح همه را تسخیر کرده است.
در میان جمعیت جوانانی را می بینی که نخل را بر دوش نهاده اند. خودم را به جمع شان رساندم و از ایمان و باورشان برای حضور در این مراسم پرسیدم.
جوانی که اشک در چشمانش جمع شده بود، گفت: چهار سال پیش حاجتم را در ظهر عاشوا و در هنگام نخل برداری از خدا گرفتم و عهد کرده ام تا زنده ام برای اباعبدالله الحسین(ع) نوکری کنم.
کمی جلوتر روحانی سیدی را دیدم که پا برهنه در میان انبوه جمعیت، ذکر حسین(ع) را بر لب داشت. با او همصحبت شدم، می گفت: تنها نوه اش را از حضور در این مراسم دارد.
و صدها عاشق و شیفته که همه برای عرض ارادت به امام شان، از دنیا دل بریده اند و لحظاتی را به نوکری ارباب بی کفن شان می پردازند.

در این بین توریست هایی را دیدم که از کشورهای مختلف جهان، به تماشای شور حسینی نشسته اند.
جرج از کشور ایتالیا و از شهر فلورانس مهمان مجلس سوگواری نخل برداری است. او می گوید: با کمیته گردشگری در این مراسم شرکت کرده است. با دیدن مراسم خیلی تحت تاثیر قرار گرفته از اینکه مردم با اتحاد و همکاری نخل را بلند می کنند و می گردانند.
خانم فرانچیسکا هم از پرتقال به یزد آمده. او می گوید: با دیدن مراسم متوجه شدم که امام حسین(ع) خیلی برای مردم اینجا مهم است و همه می خواهند در این مراسم شرکت کنند و به نوعی وظیفه خود را انجام دهند.

آری یا حسین ترجیع بند همه رسم ها و آوازها، همه نقش ها و نمایش هاست. قصه عشق و دلدادگی به کسی که خون سرخش هنوز در رگ رهروان واقعی اش جریان دارد.
نویسنده سید سکینه میرطاهری