پخش زنده
امروز: -
فرونشست زمین در دشت ورامین
به نفس افتادن تالاب "بند علی خان"
اکنون سخن از فرونشست زمین در دشت ورامین است، همین حوالی و همین نزدیکی های پایتخت که همچون ماری خزنده پیش می تازد و کشان کشان خود را به راه آهن تهران – مشهد می رساند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ؛ با احمد فدایی اردستانی رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ورامین رهسپار دشت ورامین می شویم. او ما را همراهی می کند تا عمق فاجعه فرونشست دشت و خشکیدگی تالاب "بندعلی خان" را که همین نزدیکی ها مامن و ماوای جانوران و هزاران پرنده های وحشی بود ، نشان دهد.
رنگ رخساره خبر می دهد از سر درون!
به اطراف و اکناف دشت که چشم می چرخاندیم تاغزارهایی را می دیدیم که گونه های زرد آن حال و روز خوشی نداشت و رنگ رخساره خبر می داد از سر درون!
از احمد فدائی از حال و روز تاغزار ها می پرسم که چرا اینقدر پریشان حال اند، آهی کشید و گفت: خشکسالی! ... خشکسالی دمارش را در آورده و او را به این روز انداخته است.
وی گفت: سپر بلای دشت ورامین همین « تاغ »است که صبرش دیگر « تاق» شده است و گذشتگان تاغ را با هدف تثبیت شن‌های روان و کاهش خسارت ناشی از فرسایش بادی در مناطق بیابانی ابردژ آن را کاشته اند.
او می گوید اگر دیر بجنبیم و تاغزارها را از ورطه نابودی بیرون نکشیم، آن وقت تاغ خشک می شود و ریزگردها مهمان ناخوانده خانه های ورامین و تهران می شود.
فدایی می گوید: تاغکاری در دشت ورامین حاصل زحمات استخوان خرد کرده های بخش بیابان است که از سال های دور ایجاد کرده اند و تاکنون نقش مؤثری در تثبیت شن‌های روان داشته و موجبات بازگشت زندگی به این مناطق را نیز فراهم کرده است.
امروز نجنبیم فردا دیر است
او می گوید پدیده فرونشست زمین در حوالی ایستگاه راه آهن ابردژ ورامین، نه تنها حیات تاغزارها را با خطری جدی مواجه کرده که باعث شده است برخی از تأسیسات زیربنایی تخریب و شکاف ها حتی تا مجاورت راه آهن نیز کشیده شود و اگر امروز توجهی به این بخش عظیم از حیات طبیعی شهرستان ورامین نشود شاید فردا برای جبران خسارات آن بسیار دیر باشد.
90 درصد آب مصرفی در بخش کشاورزی تنها 30 درصد بازدهی دارد!
از مدیر امور آب جنوب شرق استان تهران که در دشت ورامین با ما همراه بود، در باره فرونشست زمین و برداشت بی رویه آب می پرسم که می گوید: فرونشست زمین تنها مختص ورامین نیست بلکه دامنگیر دشت های خراسان، همدان، رفسنجان، شهریار، ساوجبلاغ و دشت های استان فارس هم هست.
حسن زحمتکش ، متهم ردیف اول در فرونشست دشت ورامین را احداث چاه های غیرمجاز و برداشت بی رویه آب از سفره های زیرزمینی معرفی می کند و وجود 1400 حلقه چاه غیرمجاز را بلای جان دشت ورامین می داند.
از او در باره اقدامات امور آب می پرسم که برای برون رفت از چالش های موجود چه کرده است که می گوید: از سال های گذشته طرح تعادل بخشی چاه در دشت ورامین را جزء برنامه های اولویت دار قرار دادیم و به این کار سرعت بخشیدیم به طوری که در یک بازه زمانی سه ساله 428 حلقه چاه غیرمجاز را تعطیل کرده ایم.
مدیر امور آب شهرستان ورامین و جنوب شرق استان تهران یاد آور می شود که بیش از 90 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود اما راندمانش تنها 30درصد است و بسیاری از محصولاتی که کشت می کنیم اصلاً مقرون به صرفه نیست و باید تغییر الگوی کشت را در پیش بگیریم.
حسن زحمتکش تصریح کرد که دولت بودجه قابل توجهی را برای روش های نوین آبیاری اختصاص داده است و ما ناچاریم برای اصلاح روش های آبیاری به سمت آبیاری بارانی و قطره ای پیش برویم.
نفس تالاب به شماره افتاده است
از دشت ورامین به سمت جنوب سرازیر می شویم و پس از طی کردن مسیری 20 کیلومتری به تالاب «بند علی خان» می رسیم. نامش تالاب است اما از باتلاق و آب آن خبری نیست.
فدایی به ما می گوید چاه های عمیق غیر مجاز و سد ماملو نفس تالاب را به شماره انداخته است و چنانچه برای احیای این تالاب و نجات مراتع منطقه اقدام عاجلی صورت نگیرد، باید شاهد هجوم ریزگردها، فرونشست زمین، به خطر افتادن معیشت عشایر بهره‌بردار و اراضی کشاورزی و از بین رفتن زیستگاه پرندگان و حیات‌وحش باشیم.
احمد فدایی عدم بهره‌برداری اصولی از منابع آب زیرزمینی و سطحی، نبود مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق برای استحصال آب، عدم سهمیه‌بندی مناسب برای استفاده از آب در مناطق بالادست و همچنین شرایط طبیعی و اقلیمی حاکم بر این منطقه را از دلایل خشک شدن تالاب «بند علی خان» نام می برد.
تالاب بندعلیخان 75هزار هکتار وسعت دارد که 25 هزارهکتار آن در حوزه استحفاظی استان تهران و شهرستان ورامین و بقیه در استان قم واقع شده است؛ همچنین از 100هزار هکتار مراتع این منطقه 76هزار هکتار آن در استان تهران و شهرستان ورامین و مابقی در استان‌های سمنان و قم قرار دارد.
رنگ رخساره خبر می دهد از سر درون!
به اطراف و اکناف دشت که چشم می چرخاندیم تاغزارهایی را می دیدیم که گونه های زرد آن حال و روز خوشی نداشت و رنگ رخساره خبر می داد از سر درون!
از احمد فدائی از حال و روز تاغزار ها می پرسم که چرا اینقدر پریشان حال اند، آهی کشید و گفت: خشکسالی! ... خشکسالی دمارش را در آورده و او را به این روز انداخته است.
وی گفت: سپر بلای دشت ورامین همین « تاغ »است که صبرش دیگر « تاق» شده است و گذشتگان تاغ را با هدف تثبیت شن‌های روان و کاهش خسارت ناشی از فرسایش بادی در مناطق بیابانی ابردژ آن را کاشته اند.
او می گوید اگر دیر بجنبیم و تاغزارها را از ورطه نابودی بیرون نکشیم، آن وقت تاغ خشک می شود و ریزگردها مهمان ناخوانده خانه های ورامین و تهران می شود.
فدایی می گوید: تاغکاری در دشت ورامین حاصل زحمات استخوان خرد کرده های بخش بیابان است که از سال های دور ایجاد کرده اند و تاکنون نقش مؤثری در تثبیت شن‌های روان داشته و موجبات بازگشت زندگی به این مناطق را نیز فراهم کرده است.
امروز نجنبیم فردا دیر است
او می گوید پدیده فرونشست زمین در حوالی ایستگاه راه آهن ابردژ ورامین، نه تنها حیات تاغزارها را با خطری جدی مواجه کرده که باعث شده است برخی از تأسیسات زیربنایی تخریب و شکاف ها حتی تا مجاورت راه آهن نیز کشیده شود و اگر امروز توجهی به این بخش عظیم از حیات طبیعی شهرستان ورامین نشود شاید فردا برای جبران خسارات آن بسیار دیر باشد.
90 درصد آب مصرفی در بخش کشاورزی تنها 30 درصد بازدهی دارد!
از مدیر امور آب جنوب شرق استان تهران که در دشت ورامین با ما همراه بود، در باره فرونشست زمین و برداشت بی رویه آب می پرسم که می گوید: فرونشست زمین تنها مختص ورامین نیست بلکه دامنگیر دشت های خراسان، همدان، رفسنجان، شهریار، ساوجبلاغ و دشت های استان فارس هم هست.
حسن زحمتکش ، متهم ردیف اول در فرونشست دشت ورامین را احداث چاه های غیرمجاز و برداشت بی رویه آب از سفره های زیرزمینی معرفی می کند و وجود 1400 حلقه چاه غیرمجاز را بلای جان دشت ورامین می داند.
از او در باره اقدامات امور آب می پرسم که برای برون رفت از چالش های موجود چه کرده است که می گوید: از سال های گذشته طرح تعادل بخشی چاه در دشت ورامین را جزء برنامه های اولویت دار قرار دادیم و به این کار سرعت بخشیدیم به طوری که در یک بازه زمانی سه ساله 428 حلقه چاه غیرمجاز را تعطیل کرده ایم.
مدیر امور آب شهرستان ورامین و جنوب شرق استان تهران یاد آور می شود که بیش از 90 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود اما راندمانش تنها 30درصد است و بسیاری از محصولاتی که کشت می کنیم اصلاً مقرون به صرفه نیست و باید تغییر الگوی کشت را در پیش بگیریم.
حسن زحمتکش تصریح کرد که دولت بودجه قابل توجهی را برای روش های نوین آبیاری اختصاص داده است و ما ناچاریم برای اصلاح روش های آبیاری به سمت آبیاری بارانی و قطره ای پیش برویم.
نفس تالاب به شماره افتاده است
از دشت ورامین به سمت جنوب سرازیر می شویم و پس از طی کردن مسیری 20 کیلومتری به تالاب «بند علی خان» می رسیم. نامش تالاب است اما از باتلاق و آب آن خبری نیست.
فدایی به ما می گوید چاه های عمیق غیر مجاز و سد ماملو نفس تالاب را به شماره انداخته است و چنانچه برای احیای این تالاب و نجات مراتع منطقه اقدام عاجلی صورت نگیرد، باید شاهد هجوم ریزگردها، فرونشست زمین، به خطر افتادن معیشت عشایر بهره‌بردار و اراضی کشاورزی و از بین رفتن زیستگاه پرندگان و حیات‌وحش باشیم.
احمد فدایی عدم بهره‌برداری اصولی از منابع آب زیرزمینی و سطحی، نبود مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق برای استحصال آب، عدم سهمیه‌بندی مناسب برای استفاده از آب در مناطق بالادست و همچنین شرایط طبیعی و اقلیمی حاکم بر این منطقه را از دلایل خشک شدن تالاب «بند علی خان» نام می برد.
تالاب بندعلیخان 75هزار هکتار وسعت دارد که 25 هزارهکتار آن در حوزه استحفاظی استان تهران و شهرستان ورامین و بقیه در استان قم واقع شده است؛ همچنین از 100هزار هکتار مراتع این منطقه 76هزار هکتار آن در استان تهران و شهرستان ورامین و مابقی در استان‌های سمنان و قم قرار دارد.
وجود 1400حلقه چاه غیرمجاز در دشت ورامین
اصغر سپه وند کارشناس منابع طبیعی ورامین می گوید: در فرونشست دشت ورامین و پایین رفتن سطح زمین به علت تغییر تراکم لایه های زیرین زمین در اثر عوامل انسانی و طبیعی صورت گرفته است که عوامل طبیعی مثل حرکات تکنونیکی زمین و حل شدن لایه های آهکی و کارستی است و عوامل انسانی نیز استفاده از ذخایر زیر زمینی از جمله احداث چاه های غیر مجاز و برداشت بی رویه از چاه های مجاز موجود است.
این پژوهشگر برتر منابع طبیعی می گوید: 3200 حلقه چاه مجاز و غیر مجاز در دشت ورامین وجود دارد که از این تعداد حدود 1400 حلقه آن غیر مجاز است و از 370میلیون متر مکعبی که از منابع آب زیرزمینی برداشت می شود 340 میلیون متر مکعب مربوط به چاه های مجاز و 30 میلیون متر مکعب مربوط به چاه های غیرمجاز است یعنی از 1400 چاه غیر مجاز 30 میلیون متر مکعب برداشت می شود و بقیه مربوط به چاه های مجاز است. این ارقام نشان می دهد که چاه های مجاز با دبی بالا برداشت می کنند که برای حل این موضوع باید کنتور هوشمند نصب شود و چاه های غیر مجاز تعطیل شوند.
سپه وند میزان فرونشست دشت ورامین را سالانه به میزان 16 سانتی متر دانست که خطرات جدی را برای تاسیسات، ابنیه و اراضی کشاورزی به همراه دارد.
این کارشناس امور بیابان و آبخیزداری شهرستان ورامین خاطرنشان کرد: با توجه به عبور خط آهن تهران- مشهد از دشت ورامین موضوع فرو نشست زمین خطر جدی برای این مسیر است و اداره منابع طبیعی هشدار های لازم را به مسئولان راه آهن و راه و شهر سازی داده است و وزارت نیرو چاره ای ندارد که باید چاه های غیر مجاز را پلمپ و چاه های مجاز را با نصب کنتور هوشمند کنترل کند تا در آینده ای نزدیک شاهد فاجعه زیست محیطی در این منطقه حساس که در جوار کلانشهر تهران قرار دارد ، نباشیم.
نظر شما