چهارشنبه سوری از جنس ایرانی

پژوهش خبری صدا وسیما: مراسم چهارشنبه سوری از دیرباز تا کنون با فرهنگ ایرانی عجین بوده و هست. از روزگاران کهن، هرساله چهارشنبه­ ی آخر سال را ایرانیان در سراسر کشور جشن گرفته و با جمع­ آوری بوته، برپایی آتش و پریدن از روی آن به استقبال بهار می ­روند. جشن چهارشنبه سوری در ایام نه چندان دور در نقاط مختلف کشور با مراسم مختلفی چون قاشق زنی، شکستن کوزه، آجیل مشگل ­گشا، شال­ اندازی، گره­ گشایی و ... همراه بوده و اکنون هم در برخی از مناطق تعدادی از این مراسم انجام می­ شود. اما در شهرهای بزرگ مخصوصا تهران، این مراسم و آداب و رسوم مرتبط با آن کم­کم تغییر شکل داده و به شکل مدرن و امروزی آن مبدل شده است. با گسترش زندگی در شهرها و آپارتمان­ ها، بتدریج آداب و رسوم کهن چهارشنبه سوری، تغییر شکل و محتوا داده و جای خود را به آتش ­بازی ­های خطرناک امروزی داده است که آسیب­ ها و تلفات زیادی را به دنبال دارد. در مقاله زیر خانم رباب رحمتی، عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان، فرهنگ سازی در بخش تقاضا برای کاهش مصرف وسایل آتش بازی بی کیفیت را به عنوان راهکاری برای جلوگیری از تلخکامی های چهارشنبه سوری معرفی کرده است.

سوه استفاده دلالان برای فروش وسایل آتش بازی بی­ کیفیت و قاچاق چینی

همه ساله با نزدیک شدن به چهارشنبه ­ی پایان سال، چهره ­ی شهر را دستفروشان با انواع وسایل آتش ­بازی دگرگون می­ کنند و انواع وسایل محترقه و آتش­ بازی چون فشفشه، سیگارت، آبشار، کپسول، دینامیت، زنبوری، موشک و ... را با قیمت ­های متفاوت در سطح شهر عرضه می­ کنند که متاسفانه با استقبال زیاد، اقشار مختلف جامعه یعنی کودکان، نوجوانان، جوانان و بزرگسالان نیز مواجه می ­شوند.

عمده ­ی این وسایل آتش­ بازی، فاقدکیفیت و استاندارد لازم بوده و توسط واسطه­ ها به صورت قاچاق از کشور چین وارد کشور شده و همه­ جا گسترش پیدا کرده است. تولید­کنندگان چینی، از هر فرصتی برای دستیابی به منافع اقتصادی خود استفاده کرده و برایشان اصلا مهم نیست که اقدامات آن­ها در زمینه ­ی اقتصادی، چه عواقبی را برای جوامع دیگر به­ دنبال دارد. مراسم چهارشنبه سوری نیز به عنوان یک فرصت اقتصادی برای تولیدکنندگان چینی، واسطه­ ها و قاچاقچیان مطرح بوده و آن­ها از این فرصت به قیمت آتش­زدن فرهنگ و آداب و رسوم و سلامتی افراد، استفاده کرده و به سود­های هنگفتی دست پیدا می ­کنند.

در این میان بسیاری از هموطنان ایرانی، بدون لحظه­ ای اندیشیدن به عواقب رفتار خود و نتایج مصرف وسایل آتش ­بازی خطرناک، با اشتیاق تمام، اقدام به خرید و استفاده ­ی این مواد کرده و با این کار خود به فرهنگ و سلامت خود و دیگران آسیب جدی می ­زنند. با این کار مراسم چهارشنبه­ سوری را که به نیت سلامتی، خیر و برکت و شادمانی صورت می ­گرفته به مراسم رعب و وحشت تبدیل کرده­اند. بسیاری از هموطنان بدون اینکه به نتایج رفتار خود توجه داشته باشند، از یک طرف به رونق اقتصادی چین، واسطه ­ها و قاچاقچیان کمک قابل توجهی می­ کنند و از طرف دیگر با ایجاد صداهای مهیب و وحشتناک از روزها و شاید هفته­ ها قبل از آخرین چهارشنبه آخر سال، آرامش را از مردم سلب کرده و همه­ جای شهر را به محیطی ناامن تبدیل می­ کنند. حتی کار به جایی کشیده شده که برخی از افراد برای ایجاد صداهای مهیب­ تر و وحشت بیشتر با یکدیگر به رقابت می­ پردازند.

با رونق وسایل محترقه، آتش بازی و شیوه­ های جدید برپایی مراسم چهارشنبه سوری، که حاصل سوء استفاده­ی واسطه­ ها، قاچاقچیان و دلالان است، مراسم کهن ایرانی که برای شادی، جشن و سرور پرپا می­ شد به مراسمی پر از استرس و فشار روانی برای بسیاری از افراد جامعه تبدیل شده است. مراسمی که هر ساله تلفات جانی، روانی و اقتصادی فراوانی را بر جامعه تحمیل می­ کند.

کلام آخر

در این راستا مسئولان مربوطه هر سال اقدامات امنیتی فراوانی را برای کنترل و پیشگیری از فروش وسایل آتش ­بازی و آسیب­ های ناشی از آن انجام می­دهند، اما همچنان شاهد رونق بازار دستفروشان هستیم. واقعیت این­جا است که تا افراد جامعه خود به صورت جدی وارد عرصه نشوند و فرهنگ­ سازی جدی در این زمینه صورت نگیرد راه به جایی نخواهیم برد. تا تقاضا برای خرید وجود دارد، عرضه هم وجود خواهد داشت.

هموطن گرامی بیایید امسال با پرپایی مراسمی عاری از مواد محترقه و آتش ­زای چینی، چهارشنبه سوری از جنس ایرانی برگذار نماییم. امسال به فرهنگ­ سازی پرداخته و به یکدیگر یادآوری کنیم که چگونه می­ توان بدون استرس، بدون استفاده از مواد آتش زا و مواد محترقه­ ی رعب­ انگیز و خطرناک، شب خوشی را برای خود و دیگران رقم زد.

بیایید امسال به جای سوزاندن سلامتی و شادکامی ­خود و اطرافیانمان، در آتش برپا خواسته از طمع واسطه‌ها و قاچاقچیان، طعم شیرین مراسم چهارشنبه سوری ایرانی را به کام خود و دیگران شیرین کنیم.

پژوهش خبری صدا وسیما//رباب رحمتی، عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان