عرفه؛ فراخوان پروردگار برای آمرزش

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، امروز روزی است که زائران سپیده دم راهی عرفات می شوند تا درفضایی مملو از ایمان، خشوع و خضوع استغفار کنند و ارکان اصلی حج را بجا آورند. 

طبق آداب حج ابراهیمی، زائران در روز نهم ذی الحجه، روز عرفه، آداب و رسوم و مناسک دینی خود را به جا می‌آورند و خود را برای دیگر اعمال این ایام آماده می‌کنند. روزی که صدها هزار زائر خانه خدا به عرفات می روند و در این روز بزرگ به درگاه خداوند متعال تضرع می‌کنند، روزی که آنها خواستار تقرب به درگاه احدیت هستند، روزی که خواهان بخشش گناهان و تولدی دوباره‌اند. 

صحرای عرفات در 21 کیلومتری شمال مکه واقع شده است، در این روز حجاج بیت الله الحرام به صحرای عرفات می روند و استغفار می کنند و پاک و عاری از هر گناه می شوند، همچون کودکی که تازه زاده شده است. 

زائران پس از ادای نماز ظهر و عصر در عرفات مانند سنت پیامبر اکرم (ص) رو به قبله می ایستند، تا زمان غروب خورشید این حالت را حفظ می کنند و به دعاخوانی خود ادامه می‌دهند و به تفکر و تأمل در اعمال خود می پردازند و توبه و انابه سر می‌دهند. آنها پس از وقوف در عرفات از طلوع خورشید تا غروب، به سوی مُزدَلَفه برای شب زنده داری می روند و در آنجا بیتوته می کنند و به عبادت و راز و نیاز می پردازند. آنها نماز مغرب و عشا را در مُزدَلَفه بجا می‌آورند و تا صبح فردا (عید قربان) شب زنده داری می کنند و به دعا و مناجات می‌پردازند. 

متاسفانه با فجایعی که سال گذشته از طرف آل سعود این شجره خبیثه ملعونه با به شهادت رساندن حدود 7 هزارنفر از زائران خانه خدا در حادثه منا انجام یافت ،امسال حاجیان ایرانی موفق به شرکت در مناسک حج و برپایی دعای عرفه در صحرای عرفات نشدند ؛ اما طبق سنت هر ساله تا ساعاتی دیگر، طنین روح بخش دعای پرفیض عرفه، سراسرکشور را فرا می گیرد و امسال زمزمه های دعای عرفه برپایی این مراسم باشکوه درمساجد، حسینیه‌ها، گلزارهای شهدای و مصلاهای سراسر ایران با یاد شهدای مظلوم حادثه منا همراه می شود. 

اما درباره فضیلت روز عرفه در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است: 

-خداوند در هیچ روزی با اندازه روز عرفه، بندگان را از آتش دوزخ نمی رهاند.

-برخی از گناهان جز در عرفات بخشوده نمی شود.

-گناهکارترین فرد در عرفات کسی است که از آن جا باز گردد درحالی که گمان می برد آمرزیده نخواهد شد.

در دعای عرفه، ابتدا اوصاف پروردگار مطرح و نعمت های گوناگون و فراوان الهی درخلقت و رشد و حیات انسان یاد می شود که همه زندگی او را در همه ابعاد در بر گرفته و موهبت هایی که از سوی خداوند عطا شده و در جسم و جان او متجلی است.

در فراز دیگری از دعا، مسئله «ذکر»،«خشیت»، «تسلیم»، «رضا» و «حمد» یاد می شود که همه از ویژگی های بندگان خوب خداست. باز هم یاد نعمت های پیدا و پنهان پروردگار و باز هم درخواست عافیت، توفیق، ایمنی، عظمت، آبرومندی، وسعت رزق، توکل و تسلیم، دینداری و رضامندی، آمرزش، برخورداری از رحمت الهی، رفع اندوه و گرفتاری.

در این دعا، نیایشگر عارف با خدای خود عاشقانه حرف می زند، خاشعانه صدایش می کند، کوتاهی ها و غفلت های خود را به یاد می آورد، ملتمسانه خود را در دامن رحمت الهی می افکند و به وسیله «توبه» به سایه غفران خدا پناه می برد، تنها و تنها از خدا نصرت و کفایت و حاجت و آمرزش می طلبد و تنها درِ خانه خدا را به رویش باز می بیند، خدایی که دانا، مهربان، رازق و بنده نواز است.

در بخشی دیگر از دعای عرفه، یادی از کرامت ها و الطاف خداوند نسبت به اولیا و پیامبران است که بندگان خالص و برگزیده اویند. آنچه درباره یوسف، یعقوب، ابراهیم، اسماعیل و یونس انجام داد، همه گواه لطف او به بندگان خویش است.

ترجیع بند دعای عرفه و مضمون مکرّر این نیایش عرفانی، یاد مرحمت های الهی است. یادآوری این نکته است که: او درماندگان را پناه است و گرسنگان، تشنگان و برهنگان را کفایت می کند. مونس تنهایی ها و یاور مظلومان است.

دعای عرفه به ما می آموزد که خدا چقدر خوب و مهربان و اهل احسان و نیکی و رأفت و بنده نوازی است و به یادمان می آورد که ما چقدر اهل جفا و بی مهری و بی اعتنایی و گریز از خدا و غفلت از مولا و مرتکب معصیت هاییم.

در دعای عرفه، بنده مضطر، مسکین، بینوا و درمانده، به درگاه خدا می نالد، او را به قرآن و پیامبر و اهل بیت(ع) و خاندان رسول و به همه مقدّسات و شفیعان بزرگوار قسم می دهد که درعصر عرفه، در ساعت اجابت دعا و نزول رحمت، ببخشاید و از خطایش درگذرد و توفیق بندگی و جبران شرمندگی دهد.

اینکه حضرت سیدالشهدا(ع) با چشمانی اشکبار و حالتی متضرّعانه این دعا را می خواند و آنقدر «یارب، یا رب» می گفت و می گریست که صدای گریه اش اطرافیان را هم منقلب می ساخت و صحرای عرفات را با سوز عرفانی خویش همنوا می ساخت، همه برای ما درس است که رمز و راز و شیوه و ادب عبودیت را از آن حضرت بیاموزیم.

براى روز عرفه اعمالی در مفاتیح الجنان ذکر شده است از برترین اعمال این روز قرائت دعای عرفه است، دعایی که میراث کلام دلنشین حضرت اباعبدالله الحسین است و اعمال دیگری که اهم آن‌ها ذکر می شود :

1- غسل که مستحب است قبل از زوال انجام شود.

2- زیارت امام حسین علیه السلام.

که از هزارحج و هزار عمره و هزار جهاد بالاتر است و احادیث، در کثرت فضیلت زیارت آن حضرت در این روز متواتر است و اگر کسى توفیق یابد که در این روز در تحت قُبّه مقدّسه آن حضرت باشد ثوابش کمتر از کسى که در عرفات است، نیست.

3- بعد از نماز عصر پیش از آن که مشغول به خواندن دعاهاى عرفه شود در زیر آسمان دو رکعت نماز بجا آورد و نزد حق تعالى به گناهان خود اعتراف و اقرار کند تا به ثواب عرفات رستگار شود و گناهانش آمرزیده گردد. پس چون وقت زوال شد زیر آسمان رَوَد و نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نیکو به عمل آورد و چون فارغ شود دو رکعت نماز اقامه کند. در رکعت اوّل بعد از حمد، توحید و در دوم بعد از حمد، قُل یا اَیُّهَا الْکافِروُنَ خوانده شود و بعد از آن چهار رکعت نماز گزارد که در هر رکعت بعد از حمد، توحید پنجاه مرتبه بخواند که این نماز همان نماز حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام است.

4- شیخ کفعمى در مصباح فرموده مستحب است روزه روز عرفه براى کسى که ضعف پیدا نکند و مانع دعا خواندن او نشود.

5- مستحب است غسل پیش از زوال و زیارت امام حسین علیه السلام در روز و شب عرفه .

6- تسبیحات حضرت رسول صَلَّى اللهِ عَلِیهِ وَ آله در روز عرفه و ...

و کلام آخر: 

حضور حضرت سیدالشهدا، بعدازظهر روز عرفه همراه با فرزندان و گروهی از اصحاب از خیمه های خود در صحرای عرفات و طنین انداختن دعای پر مضمون عرفه حکایت از این دارد که امروز روزی برای شناخت و سازندگی است، این همایش عظیم دعوت به معبود، علاوه بر جنبه های درک علم و معرفت توأم با عمل و سازندگی و تزکیه و خودسازی خواهد بود که امید است توفیق آن نصیب یکایک مومنان و مسلمانان شود.