پخش زنده
امروز: -
به بهانه توافق ایران و بوئینگ:
شرکت‌های آمریکایی به بازار پرسود ایران چشم دوخته‌اند
آمریکا همچنان از تحریم به‌عنوان اهرمی برای تحت فشار گذاشتن ایران بهره‌برداری می‌کند.
عباس
آخوندی وزیر راه و شهرسازی روز سه‌شنبه ۲۵ خرداد ماه در صحن علنی مجلس از توافق با
بوئینگ خبر داد و گفت به زودی این توافق را اعلام خواهیم کرد. در این باره روزنامه
محافظه‌کار واشنگتن پُست به نقل از منابع آگاه اعلام کرده ایران و بوئینگ به زودی توافق
بر سر قرارداد چند میلیارد دلاری خرید 100 هواپیمای مسافربری را اعلام خواهند کرد.به گفته این منابع، ارزش این توافق، 17 میلیارد دلار برآورد شده که در صورت نهایی شدن بزرگترین خرید ایران از آمریکا پس از اجرایی شدن برجام خواهد بود. این توافق پس از آن صورت می‌گیرد که ایران چهار ماه پیش هم با ایرباس برای خرید ۱۱۸ فروند هواپیما به تفاهم رسیده بود.
اگرچه جزئیات و نحوه خرید هواپیما از بوئینگ هنوز مشخص نشده اما بر اساس برخی گمانه‌زنی‌ها گفته می‌شود که انتخاب ایران هواپیماهای 737 است و خرید هواپیما به‌صورت اجاره به‌شرط تملیک و بدون تضمین از سوی دولت خواهد بود. همچنین اگرچه سازوکارهای مالی این توافق هنوز نهایی نشده اما احتمالاً هواپیماهای خریداری شده بیش از یک دهه تحویل ایران خواهد شد.
اما آنچه در این میان مهم به نظر می‌آید و جلب توجه می‌کند نه این توافق و جزئیات آن بلکه مشکلات و موانعی است که بر سر راه اجرای این توافق وجود دارد چراکه در حالی شرکت بوئینگ اعلام کرده از دولت آمریکا مجوز فروش هواپیماهای مسافربری به ایران را گرفته که رسانه‌های آمریکایی مدعی‌اند که نه تنها مجوزی داده نشده بلکه مقامات کشورشان مانع اجرای این توافق خواهند شد.
در این باره روزنامه "اس ای تودی" در گزارشی با تاکید بر مسیر بسیار سخت به‌دست آوردن تاییدیه چنین توافقی از دولت آمریکا از «تحریم‌ها» و «کنگره» به‌عنوان موانع اصلی اجرای این توافق یاد کرده است: «تحریم‌های باقی مانده ایران، استفاده از دلار در تجارت با این کشور را ممنوع می‌سازد و همچنین قانونگذاران جمهوری‌خواه آمریکایی که با انجام توافق هسته‌ای مخالف بوده اند به احتمال زیاد با چنین توافقی نیز مخالفت خواهند کرد». مسئله‌ای که پیش‌تر به نوعی مورد تائید مدیرعامل ایران ایر قرار گرفت. فرهاد پرورش که در جریان مذاکرات هسته‌ای به وین هم رفته بود، ۱۸ خردادماه با اشاره به مذاکرات با شرکت بوئینگ برای خرید احتمالی۱۰۰ فروند هواپیمای مسافربری، گفته بود که موانع و مشکلاتی بر سر راه خرید این هواپیماها قرار دارد.
البته در اینجا صرف‌نظر از این‌که مجوز داده شده یا نشده، دو نکته حائز اهمیت است:
اول این‌که پرواضح است که آمریکایی‌ها همچنان سعی دارند از تحریم‌ها و حفظ آن به‌عنوان ابراز و اهرمی برای تحت فشار گذاشتن ایران در حوزه‌های دیگر - حقوق بشر و مسایل منطقه‌ای- بهره‌برداری نمایند. از این‌رو چندان غیر منتظره نیست که صراحت و شفافیتی از سوی دولت آمریکا در خصوص اعطای مجوز به شرکت بوئینگ برای فروش هواپیما به ایران دیده نمی‌شود. به طوری که اجرایی شدن چنین قراردادهایی به تایید دولت آمریکا مشروط می‌شود. در این باره خبرگزاری رویترز به نقل از منابع خود نوشته که جان کربی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بدون تائید توافق ایران و بوئینگ تاکید کرده که بر اساس توافق هسته‌ای با ایران، فروش هواپیماهای تجاری به تهران «به صورت موردی» مجاز است.
این سخن بدان معناست که آمریکایی‌ها می‌خواهند که «تحریم» همچنان به مثابه شمشیر داموکلس بر سر ایران سنگینی کند. از همین‌رو ادعا می‌شود که تحریم‌های بین‌المللی عمدتاً به دلیل برنامه هسته‌ای ایران اعمال شده بودند که در پی توافق اتمی برچیده شدند اما تحریم‌های آمریکا در زمینه مسائلی مانند حقوق بشر یا حمایت از تروریسم همچنان به قوت خود باقی‌ست.
در این راستا از خشم کنگره آمریکا از توافق بین ایران و «بوئینگ» سخن به میان آورده و گفته می‌شود که برخی از نمایندگان کنگره آمریکا نسبت به خبر قرارداد احتمالی فروش هواپیمای مسافربری از سوی شرکت بوئینگ به ایران، اعتراض و ابراز نارضایتی کردند زیرا – به ادعای آنها- وجود اتهام‌های مربوط به پول‌شویی و حمایت از تروریسم به تهران، ممکن است بر این توافق سایه بیافکند.
اما نکته دوم این است که به‌رغم این فضاسازی‌ها، آمریکایی‌ها در عین حال نمی‌خواهند شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خود را از بازار پرسود ایران محروم نمایند. در این باره از اشتیاق بوئینگ به سرمایه‌گذاری در ایران خبر داده و گفته می‌شود که پس از برجام، خبرهای متعددی درباره شکایت سهامداران اصلی کمپانی آمریکایی بوئینگ به دولت این کشور به دلیل ایجاد اخلال در فرآیندهای اقتصادی و از دست رفتن موقعیت بستن قرارداد با ایران منتشر شده است. در این خصوص یکی از مقامات ارشد بوئینگ در مصاحبه با بلومبرگ اعلام کرده که بر اساس توافقات انجام شده، صنعت هواپیمایی ایران بازاری به شدت رقابتی برای دو شرکت ایرباس و بوئینگ ایجاد کرده و آنها قصد دارند برای به دست آوردن بخش بیشتری از بازار به رقابت با کمپانی اروپایی بپردازند. در این باره برخی تحلیل‌گران، از جمله الیزابت روزنبرگ در گفت‌وگو با واشنگتن‌پست تاکید کرده که توافق با ایران و فروش تعداد زیادی هواپیما به این کشور یک معامله عالی برای شرکت بوئینگ به شمار می‌رود.
..........................................................................................
بررسی و تحلیل / مصطفی عبدلی
نظر شما